Çocuklara Zaman Yönetimi Becerisi Nasıl Kazandırılır?

Eğitim ve öğretim yalnızca ders almak ve ödev yapmakla sınırlı değildir. Çocukların sağlıklı şekilde büyümeleri için doğru alışkanlıklar edinmeleri, bazı konularda kendi başlarına karar almaları ve hareket etmeleri de gerekmektedir. Bu konulardan biri de zaman yönetimidir. 

Peki çocuklarına zaman yönetimi becerisi kazandırmak, oyun ve ödev sürelerini dengelemek sorumluluk bilinci kazandırmak isteyen ailelere hangi sorumluluklar düşüyor? Bu içerikle beraber çocuklar için zaman yönetiminin önemine bakacak, bu bilinci kazandırmak adına uygulanabilecek yöntemleri inceleyecek ve ilerlemeyi adım adım takip edeceğiz!

Çocukların Zaman Bilinci Üzerine

Siz de çocuğunuzu okula ya da belli bir aktiviteye hazırlarken zorluk yaşayan ve sürekli ne yapması gerektiğini hatırlatan ebeveynlerden misiniz? Ya da çocukların hangi sırayla üstünü değiştirmesi, dişlerini fırçalaması gerektiğini öğretmekte ve evden çıkmakta zorlanan? Ailelerin bu zorlukları yaşamasının nedeni,  çocuklarda zaman kavramının bir hayli farklı olması ve yeterince olgunlaşmamasıdır.

Peki çocuklar zamanı nasıl anlar?

Çocuklara Zaman Yönetimi Bilinci Kazandırmak Neden Önemlidir?

Bırakalım çocuklar çocuk kalsın ve hayatın hızına ayak uydurmak yetişkinlik ödevi olsun diyebilir miyiz? Hayır. Çünkü zaman yönetimi becerisi çocuklar için bir nevi yatırımdır. Bu beceriyi kazandırarak çocukları hayata hazırlarken eğitim süreçlerinin daha kolay ve stressiz şekilde ilerlemesini mümkün kılabilirsiniz. 

Bunun yanı sıra zaman yönetiminin çocuklar üzerindeki artıları nelerdir?

• Sorumluluk sahibi olma
• Disiplin kazanma
• Derslerde daha başarılı olma
• Özgüven kazanma
• Çocukların bağımsızlık kazanmasını sağlama
• Çocukların kendi kararlarını kendilerinin almasını sağlama

Çocuklarına Zaman Yönetimi Bilinci Aşılamak İsteyen Ailelere Öneriler

Çocukların zaman kavramını tam olarak anlaması neden zordur? Çünkü zaman oldukça soyut bir kavramdır ve çocuklar bunu doğrudan deneyimleyemezler. Peki bu zorluk karşısında aileler hangi stratejiyle çocuklarına zaman bilinci kazandırabilir?

Öncelikle zamanı soyut bir kavram yerine daha somut hale getirerek işe başlamalı. Daha sonra zamanlarını takip etmesini daha kolay hale getirmeli ve planlama becerilerine odaklanmalısınız. 

Bu hedef doğrultusunda şu yöntemlere başvurabilirsiniz:

1. Zamanı Görselleştirmek

Zaman kavramını soyutlaştırmak için oyunlar ve eğlenceli aktiviteler doğru başlangıç noktasıdır. Örneğin bir saat çizip üzerinde uyanma vakti, yemek vakti, uyuma vakti gibi zamanları işaretleyebilirsiniz. 

Buna ek olarak renkli bir zaman tablosu ile günün akışını gösterebilirsiniz. Ayrıca gün, hafta, ay gibi kavramlar ve zamanın dairesel doğası da çocukların zihninde daha olgun hale gelecektir.

2. Rutinler ve Bir Düzen Oluşturmak

Sıralı akitiveleri düzenli şekilde deneyimleyen çocuklar, günün hangi kısmında onu neyin beklendiğini daha iyi anlayabilir. Bu şekilde zamanı yapılandırma ve planlama becerileri pekişir. 

Peki, zaman yönetimi dışında, rutinlerin çocuk gelişimi üzerindeki etkilerini biliyor musunuz? 2023 yılında yapılan “Routines and Child Development: A Systematic Review” isimli araştırmada çocukların;

• Genel bilişsel becerileri
• Öz düzenleme yetileri
• Sosyal ve duygusal becerileri
• Akademik becerileri
• Zihinsel sağlıkları
• Fiziksel sağlıkları

üzerinde pozitif rol oynadığı ortaya konmuştur. Kısacası rutinler hem çocukların sağlıklı bir şekilde gelişmesini çok yönlü şekilde destekler.

3. Çocuklara Yapılacaklar ve Sorumluluklar Listesi Vermek

Yapılacaklar ve sorumluluklar listesi zaman kavramını somutlaştırmak için oldukça etkili bir yöntemdir. Hatta sorumluluk bilincini de geliştirerek zaman yönetimini de destekler. Bunun için renkli ve eğlenceli bir liste hazırlayarak evin görünen bir noktasına asabilirsiniz. Hatta her görevi tamamladığı noktada liste gerekli işaretlemeyi yapmasını da çocuklara hatırlatabilirsiniz. 

Ayrıca çocuğunuzun bu listeye uymasını sağlamak için anne-baba ve kardeşler olarak toplanıp yalnızca çocuğun değil, herkese görev dağıtarak yalnız olmadığını hissettirebilirsiniz.

Bu eylemler sayesinde çocuğunuz sorumluluğunu yerine getirmekten tatminlik duyar ve motive olur.

4. 1-1,5 Saatlik Serbest Zamanlar Tanımak

Gün içinde çocuklarınıza tamamen serbest zamanlar bırakmak boş vakitlerini değerlendirme bilinci kazandırır. Daha farklı aktiviteleri keşfedebileceği bu zamanlarda çocuklar kendi ilgi alanlarını ve hobilerini de geliştirme fırsatı bulur.

Ayrıca tüm bunlar, beraber çocukların yaratcılığı, sosyal ve duygusal gelişimleri için büyük bir potansiyel taşır.

5. Büyük İşleri Küçük Parçalara Ayırmak

Çocukların zaman yönetimi becerisi edinmesi adım adım gerçekleşecek bir hedeftir. Bu süreçte çocukların kafasını karıştırmamak ve gözünü korkutmamak için aileler, uzun ve yorucu görevler vermekten kaçınmalıdır. Ayrıca verilen görevleri yerine getiremeyen çocuklarda motivasyon kaybı ve başarısızlık hissi de oluşacaktır.

Bu sonuçlardan kaçınmak için, görevleri alt görevlere bölmek ve her işte gözle görülür ilerlemeyi desteklemek önemlidir. Örneğin “oyuncaklarını topla” gibi bir görev vermek yerine “legoları kutusuna koy, bebekleri rafa diz, topları ve arabaları sepete koy” gibi çoklu görevler çocuklar için kolaylık sağlayacaktır.

Ayrıca ödev ya da ders gibi aktivitelerde beyin molası dediğimiz aktivitelerle büyük süreleri farklı molalarla bölmek de hem dikkat süresini artırarak bu görevi tamamlamalarını destekleyecektir.

6. Ekran Süresini Yönetmek

Günümüz ebeveynlerinin en çok zorlandığı konulardan bir diğeri de çocukların ekrana bağlı hale gelmesidir. Bu davranış dikkat dağınıklığı, itiraz ve direnme gibi diğer sorunları da beraberinde getirirken çocukların zamanlarını verimsiz kullanmasına yol açıyor.

Çocuklara zaman yönetimi becerisi kazandırmak için aileler ekran süresini sıkı bir kontrol altına almalı. Ancak bu stratejinin çoğu zaman sınıfta kalmasında, ailelerin çocukların direncini kıramayarak ekranı bir susturucu olarak geri vermesi büyük rol oynuyor. Peki bu kısır döngüden kurtulmak için ailelere tavsiyeler neler?

• Ekran kullanımında rol model olmak: Çocuklar, anne-babalarını rol model alır. Eğer ekrana bağlı bir anne-babaysanız, çocuklarınıza bunun tam tersini tembihlemek bir etki yaratmayacaktır.
• Alternatif aktiviteler sunmak: İlgiyi ekrandan dağıtmak için yeni ve yaratıcı faaliyetler sunmak, ekranın tek eğlence olmadığını çocuklara gösterecektir.
• Ekranı bir ödül gibi sunmayın: İyi davranışların ödülü olarak tablet ya da telefon kullanım hakkı tanımak ekranı daha değerli kılacaktır. 

Zaman Yönetimi Hangi Gelişim Döneminde Nasıl Desteklenmeli?

Çocuklara zaman yönetimi bilinci kazandırmanın önemli olduğunu biliyoruz.

Ancak çocuklar zaman bilinci kazansın diye yaşlarını ve bilişsel gelişimlerini aşan ağır sorumluluklar yüklemek istemeyiz. Bunun için hangi dönemlerde nasıl bir yaklaşım geliştirmemiz gerektiğini genel bir çerçevede ele aldık:

Çocuğunuz Kendi Zamanını Yönetebiliyor mu?

Zaman yönetimi becerisini geliştirecek aktivitelerden bahsettik. Peki bu aktivitelerin pozitif etkisini çocuğunuz üzerinde gözlemleyebiliyor musunuz? Bu stratejilerin işe yarayıp yaramadığı nasıl anlaşılır?

Çocukların zaman yönetimi becerilerini ölçmek için 5 ölçütlü çerçeveden yararlanabiliriz:

Özetle Çocuklara Zaman Yönetimi Becerisi Kazandırma Stratejileri

Eğitim süreçlerinde ailelerin sık sık zorlanmasının sebeplerinden biri de, çocuklarda zaman kavramının olgunlaşmamasıdır. Zamanı yönetmeyi bilmeyen çocuklar ödevlerini aksatıyor ya da basit görevlerini yerine getirene kadar ailelerin sürekli müdahalesini gerektiriyor. Bu sorunları aşmak ve geleceğe önemli bir yatırım yapmak için çocuklarda zaman yönetimi konusunu işledik. Her yaş için çocukların zamanı nasıl anladığını gördük ve ailelerin bu bilinci aşılamak için ev ortamında uygulayabileceği aktiviteleri gözden geçirdik. 

Ayrıca gördük ki bu aktiviteler yalnızca zamanı planlama yetkinliği değil, çocuğun yaratıcı düşünmesini, sorumluluk üstlenmesini, sosyal ve bilişsel gelişimini de hem doğrudan, hem de dolaylı yönden destekliyor. 

Kısacası yarının bilinçli toplumu bugün, siz ailelerin elinde yetişiyor. Bu süreçte sizlere tavsiyelerimizle destek olduğumuzu umuyor, ilginiz için teşekkür ediyoruz!

Sık Sorulan Sorular

Çocuklara sorumluluk bilinci nasıl aşılanır?

Sorumluluk bilinci çocukluk döneminde oluşur ve her yaşta daha da gelişir. Ancak çocukların, gelecekte sorumluluk sahibi bireyler olması için bu bilincin erken yaşta aşılanması oldukça önemlidir. Bunun için çocuklara küçük görevler vermek ve yerine getirdiğinde küçük ödüller vermek yaygın bir stratejidir.

Çocukların tertipli ve düzenli olmasında ailelere düşen görevler neler?

Çocukların düzenli kişiler olarak yetişmesi için ailelerin yönlendirmesi önemlidir. Hangi görevi neden yaptığını açıklayarak ve tamamladığı görevleri ödüllendirerek bu alışkanlıkları kazandırabilirsiniz. Ama en önemlisi anne-babalar olarak çocuklarınıza örnek olmak, yeri doldurulamayacak bir etkinliktir.

Çocukların zamanlarını doğru kullanması için ebeveynler neler yapmalıdır?

Eğer çocuğunuz zamanını doğru şekilde kullansın istiyorsanız, öncelikle rutinler oluşturmalı ve zaman kavramını somutlaştıracak etkinlikler yapmalısınız. Yaş ilerledikçe sorumluluklar verip belli bir süre içerisinde tamamlamasını sağlayarak zaman yönetimi becerisini geliştirmesine yardımcı olabilirsiniz.